maandag 28 december 2009

Als de doden niet herrijzen - Philip Kerr


Flaptekst:
 Berlijn 1934. De nazi's zijn anderhalf jaar aan de macht en de stad bereidt zich voor op de Olympische Spelen van 1936. Sinds zijn gedwongen ontslag bij de politie is Bernie Gunther als privĂ©detective in dienst van het beroemde Adlon hotel. Hier raakt hij na de ontdekking van twee lijken, dat van een zakenman en een Joodse bokser, betrokken bij de activiteiten van twee hotelgasten. De een is een linkse journaliste die Amerika wil bewegen de Spelen in Berlijn te boycotten; de ander een Duits-Joodse gangster, die de Spelen wil gebruiken om zichzelf en de maffia te verrijken.
Bernie komt op het spoor van een veelomvattend netwerk, dat uit is op de grote sommen geld die de nazi's bereid zijn te spenderen om daarmee het 'nieuwe' Duitsland aan de wereld te kunnen tonen. Het is een complot dat zijn effect pas twintig jaar later sorteert, in het Cuba van voor de revolutie.

Philip Kerr -  Als de doden niet herrijzen
Publicatiedatum: 2009
Originele titel:  If the Dead Rise Not (2009)
Vertaling: Herman van der Ploeg
Uitgeverij:  De Boekerij
ISBN: 90-225-5270-5/ 446 p.

BOB-score 3/5

Smeulende sigaar op een kruitvat
Het is 1934 en in het Berlijn van Bernie Gunther wordt druk gebouwd voor de Olympische spelen van 1936. Bernie heeft noodgedwongen afscheid genomen van de recherche en is als detective in dienst getreden van het prestigieuze Adlon hotel. Wanneer de eigenaar van het hotel Hedda Adlon een beroep doet op Gunther dan is dat niet aan dovemansoren gericht. Noreen Charalambides is een Amerikaanse freelance journaliste,  Joods van geboorte en vriendin van Hedda. Noreen wil een artikel schrijven over schending van de mensenrechten om te voorkomen dat de Amerikanen mee doen aan te Olympische spelen. Er is niet veel overtuiging nodig om op stap te gaan met de beeldschone Noreen zeker niet als Hedda als bonus haar luxe Mercedes uitleent.
De journaliste is niet de enige Amerikaan in het hotel. Max Reles onderhoudt een stevige relatie met de nieuwe machthebbers in Duitsland en probeert een hapje mee te eten uit de ruif van bouwactiviteiten die zijn georganiseerd rondom de Olympische spelen.  Om te zorgen dat zijn aandeel substantieel is maakt Reles gebruik van Amerikaanse gangsterpraktijken en het duurt dan ook niet lang voordat in het luxe hotel het eerste lichaam van een Duitse zakenman levenloos wordt aangetroffen. Een kat- en muisspel tussen Max Reles en Bernie Gunther begint. Een dodelijk spel dat Gunther voert door een stad die zijn best doet om de Joden zoveel mogelijk dwars te zitten maar die ook illegale Joodse arbeiders inzet om alle sportfaciliteiten op tijd afgerond te krijgen. Op de Tegeler See in de buurt van Berlijn bereiken gangster en hotel-detective een patstelling.
Phlip Kerr kan als geen ander de sfeer in het vooroorlogse Berlijn beschrijven zoals hij ook nu weer aantoont in Als de doden herrijzen het zesde boek over voormalig politieman Bernie Gunther. Een grimmige sfeer waarbij veel Duitsers worden gedwongen om een keuze te maken. Joodse sporters worden geweerd van sportclubs. Joodse winkels vernield. Wie kan die vlucht uit Berlijn en liever nog verder. De regels voor wie wel en geen Jood is worden aangescherpt.  Relaties en vrienden worden aangesproken om Joodse familiebanden administratief te laten verdwijnen.
Kerr had prima een boek kunnen maken dat een  afgerond verhaal vertelt en zich geheel afspeelt in 1934. Een verhaal dat de opmaat had kunnen zijn naar de befaamde Berlijn trilogie die start met  Bernie Gunther als privĂ©-detective in 1936. Hij kiest er echter voor om ook de doorlopende verhaallijn uit het vorige boek Een stille vlam voort te zetten en dat is jammer want Gunther is op zijn sterkst in zijn eigen Berlijn.
Twintig jaar na de patstelling op de Tegeler See kruisen de wegen van Bernie en Max Reles zich weer maar nu op Cuba. Niet alleen de gangster is van de partij maar ook Noreen Charalambides en haar negentienjarige dochter verblijven op het eiland en nog wel in het huis van Hemmingway. Cuba is een kruitvat waar de sigaar van Fidel Castro ligt te smeulen op de rand. Bernie wil het liefst terug naar de Heimat maar eerst moet nog een rekening worden vereffend.

Als de doden herrijzen is misschien niet de beste uit de reeks maar met een uitspraak als: ‘Begrijp me niet verkeerd,’ zei ik. ’Ik ben dol op nazi’s. Stiekem vermoed ik dat 99,9 procent van de nazi’s die andere eentiende procent onterecht een slechte reputatie bezorgt.’   is duidelijk dat Philip Kerr met Bernie Gunther goud in handen heeft.